Koszty wypadków przy pracy — Koszt pracodawcy, poszkodowanego i całego społeczeństwa
28 kwietnia obchodziliśmy Światowy Dzień Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy. Obchody tego dnia miały na celu zwrócenie uwagi na aspekty związane z bezpiecznymi warunkami środowiska pracy. Tym samym, Główny Urząd Statystyczny podsumował sytuację wypadków przy pracy, jaka miała miejsce w polskich przedsiębiorstwach w 2014 r. Według oficjalnego opracowania, liczba osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem wynosiła 88 642 i tym samym wzrost o 0,4% do liczby wypadków w 2013 r. Wypadkom przy pracy ze skutkiem lekkim uległo 87 860 osób, co w porównaniu do roku poprzedniego, stanowiło wzrost o 0,5%. W wypadkach ciężkich ucierpiało 520 osób – o 3,3% mniej w stosunku do 2013 r, a w wypadkach śmiertelnych zginęły 262 osoby – o 5,4% mniej niż w roku poprzednim.
Warto wspomnieć, iż wypadki przy pracy poza aspektem społecznym mają odzwierciedlenie w sytuacji ekonomicznej całego kraju. Koszty wypadku przy pracy dotyczą poszkodowanego oraz jego rodziny. Straty związane z wypadkiem przy pracy są częściowo rekompensowane ze środków publicznych oraz przez pracodawcę. Należy zauważyć, iż koszty związane z wypadkiem przy pracy nie dotyczą jedynie świadczeń pieniężnych wypłacanych przez ZUS. Urazy spowodowane wypadkiem, generują zwiększenie zapotrzebowania na usługi służby zdrowia. Dla pracodawcy, koszty związane z wypadkiem pracownika odzwierciedlają się w kosztach absencji chorobowej z tytułu wypadku, niższą wydajnością oraz jakością, zaburzonym toku produkcji, które finalnie odbijają się na wizerunku firmy. Wzrost wypadkowości przy pracy generuje straty ekonomiczne w całej gospodarce w postaci tzw. społecznych kosztów wypadków.
Społeczne koszty wypadków przy pracy definiowane są, jako suma kosztów ponoszonych przez poszkodowanych i ich rodziny, pracodawców oraz innych kosztów pokrywanych przez społeczeństwo. System ubezpieczeń społecznych w Polsce oparty jest na zasadzie solidaryzmu społecznego polegającym na opłacaniu składek społecznych oraz podatków. Na tej zasadzie całe państwo ponosi koszty wypadków przy pracy.
Centralny Instytut Ochrony Pracy (dalej: CIOP) opracował metodę obliczenia łącznego kosztu społecznego wypadku przy pracy, na który składa się koszt poniesiony przez przedsiębiorcę, poszkodowanego oraz społeczeństwo.
Wśród kosztów poniesionych przez Pracodawcę CIOP wymienia składowe, takie jak np. strata czasu pracy, na które składa się czas poświęcony na dochodzenia powypadkowe, poszukiwania osoby na zastępstwo oraz ogólną dezorganizację pracy w dniu wypadku. Na koszt przedsiębiorcy składają się również płatności bieżące związane z kosztami nadgodzin spowodowanymi nieobecnością osoby poszkodowanej i kosztami zastępstw. Koszt strat materialnych stanowi wartość surowców lub wyrobów gotowych, które uległy zniszczeniu podczas wypadku, natomiast ich reperacja stanowi koszt napraw. Do sumy kosztów zalicza się również utratę przychodów związaną z np. z obniżeniem wydajności produkcji, który stanowi koszt zakłóceń w produkcji. Pracodawca ponosi również wszelkie obciążenia związane z wypłatą odszkodowań finansowanych ze środków własnych, które uiszcza na podstawie zapisów w kodeksie pracy lub odszkodowań zasądzonych przez sąd.
Wyliczenie kosztów, jakie przedsiębiorstwo ponosi z tytułu wypadków swoich pracowników wg, metody CIOP polega na wyliczeniu różnicy między sumą wyżej opisanych składowych a uzyskanymi odszkodowaniami za uszkodzone części majątku trwałego, które uległy zniszczeniu podczas wypadków.
Kolejną składową składającą się na koszt społeczny wypadków przy pracy, są obciążenia, które ponosi sam poszkodowany oraz jego rodzina. CIOP wyodrębnił następujące koszty poniesione przez ofiarę wypadku przy pracy: utracone przychody z tytułu czasowej lub trwalej niezdolności do wykonywania pracy, koszty poniesione na leczenie i rehabilitację, które nie są pokrywane z tytułu ubezpieczenia wypadkowego w tym zakup opatrunków lub leków, oraz inne składniki kosztów związane z zakupem artykułów aptecznych lub z transportem niezwiązanym z leczeniem i rehabilitacją itp. Według metody wyliczenia kosztów, koszt wypadków przy pracy dla poszkodowanego i jego rodziny to suma zmniejszonych dochodów oraz kosztów leczenia i rehabilitacji
W zakresie kosztów z tytułu wypadków przy pracy, którymi zostaje obciążone społeczeństwo, CIOP w swoich wyliczeniach opiera się na kosztach leczenia opłacanych przez NFZ oraz kosztach, które pokrywa ZUS w tym: koszt rent z tytułu niezdolności do pracy, rent rodzinnych, koszt obejmujący jednorazowe odszkodowania oraz koszty zasiłków chorobowych i pogrzebowych.
CIOP w swej metodyce obliczania społecznych kosztów wypadków przy pracy, szacuje oddzielnie koszty związane z wypadkami przy pracy o charakterze śmiertelnym lub ciężkim w następstwie, którego poszkodowany jest trwale niezdolny do pracy. Tym samym w swej metodologii CIOP stosuje 6 grupowy podział na okres niezdolności do pracy.
W opublikowanych wynikach z pilotażowego badania kosztów społecznych badan przy pracy z 2010 r, CIOP wnioskuje, iż społeczne koszty z tytułu wypadków przy pracy stanowiły znaczne obciążenie PKB. Według danych Międzynarodowej Organizacji Pracy koszty wynoszą 4% PKB w krajach uprzemysłowionych a według danych Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia Pracy w 15 krajach UE koszty wypadków stanowią od 2,6% do 5,9% PKB.
W podsumowaniu badania pilotażowego przeprowadzonego przez CIOP, w kosztach wypadków poniesionych przez przedsiębiorstwa, które brały udział w próbie, największe obciążenia finansowe dotyczą kosztów straconego czasu – 43,8% związanych z dezorganizacją czasu w dniu wypadku, czasem absencji osoby poszkodowanej oraz czasem, w którym odbywa się dochodzenie powypadkowe. Na drugim miejscu znajdują się koszty strat materialnych poniesionych przez przedsiębiorcę, które 25,7% wszystkich kosztów związanych z wypadkiem przy pracy. Na dalszych pozycjach znajdują się odpowiednio: koszty zakłóceń w produkcji tj. 20,2%, koszty zastępstw – 6,4% i koszty odszkodowań stanowiące 1,5% wszystkich kosztów.
Metoda stosowana przez Centralny Instytut Ochrony Pracy przy szacowaniu kosztów społecznych wypadków przy pracy, pokazuje, iż problem w obszarze związanym z bezpieczeństwem pracy przekłada się nie tylko na poszkodowanego oraz pracodawcę, ale również na całe społeczeństwo.
Radał Jędruchniewicz, Manager Działu Optymalizacji Składek ZUS, Inventage Polska zwraca uwagę, iż – Centralny Instytut Ochrony Pracy w przeprowadzonym badaniu pilotażowym zwrócił uwagę na koszty ponoszone przez przedsiębiorstwa, które często są pomijane w podsumowaniach dotyczących strat związanych z wypadkami przy pracy. Zwykle koszty związane z naprawą maszyn lub kosztem nadgodzin pracowników są pomijane w podsumowaniach, a jak widać w przedstawionych wynikach badań, stanowią istotne obciążenie dla przedsiębiorstw. Warto podkreślić, iż CIOP w podsumowaniu kosztów przedsiębiorstw nie wziął pod uwagę kosztów składek na ubezpieczenia społeczne ponoszonych bezpośrednio przez przedsiębiorstwa z tytułu wypadków przy pracy. Składka na ubezpieczenie wypadkowe stanowi duży koszt dla pracodawcy, który nie zawsze zdaje sobie sprawę, iż stopa procentowa, jaką opłaca z tego tytułu jest odzwierciedleniem sytuacji związanej z obszarem BHP w przedsiębiorstwie. W związku z tym, ważne jest zwrócenie uwagi pracodawcy na kwestie bezpieczeństwa w firmie, które pomoże ograniczyć wypadki i tym samym zmniejszyć koszty ponoszone przez przedsiębiorcę. Dotyczy to zarówno kosztów przedstawionych w wynikach badań CIOP jak i kosztów związanych ze składkami na ubezpieczenia społeczne.
Podsumowując, oczywistością jest, iż każdy pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom jak najbezpieczniejsze warunki pracy. Jednak jak widać w badaniach, jeszcze większe zwrócenie uwagi na kwestie BHP może przyczynić się nie tylko do obniżenia kosztów przedsiębiorcy i pracownika, ale również do poprawy sytuacji ekonomicznej całego społeczeństwa.
Autor: Dorota Olczak
Źródło:
- Dr Jan Rzepecki Centralny Instytut Ochrony Pracy– Państwowy Instytut Badawczy „Społeczne koszty wypadków przy pracy”
- GUS wypadki przy pracy w 2014 roku
Chętnie pomożemy i doradzimy
SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI