O Procedurze wypadkowej 

Punktem wyjścia dla rozważań na temat procedury wypadkowej jest przypomnienie definicji wypadku przy pracy:

Wypadkiem przy pracy, jest nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: 

-podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

-podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

-w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

(art. 3. ust. 1. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych)

W momencie wystąpienia zdarzenia, które może wyczerpywać znamiona wyżej przytoczonej definicji wypadku przy pracy, automatycznie powstaje na pracodawcy obowiązek zabezpieczenia miejsca wypadku oraz powołania zespołu powypadkowego, który ustali okoliczności i przyczyny zdarzenia.

• 2. 1. Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający:
• dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych, 
• uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane, 

3)         dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy. (Dz. U. Nr 115, poz. 744); dalej: Rozporządzenie.

W skład orzekającej grupy wchodzą: Pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy ( zwykle jest to Specjalista do spraw BHP), a także społeczny inspektor pracy. W praktyce zespół powypadkowy liczy dwie osoby. Jednak w sytuacji, gdy pracodawca z uwagi na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku nie ma możliwości powołać zespołu powypadkowego o powyżej opisanym składzie, tworzy on zespół powypadkowy w skład którego wchodzi pracodawca, a także specjalista spoza zakładu pracy. W przypadku gdy badane zdarzenie miało skutek w postaci śmierci pracownika, lub odniesienia przez niego ciężkich obrażeń ciała albo był to wypadek zbiorowy, skład zespołu wypadkowego określa § 3. Pkt  1. Rozporządzenia:

Okoliczności i przyczyny wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych ustala zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik kierujący komórką służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zakładowy społeczny inspektor pracy. 

Od opisanych wyżej zasad występują wyjątki przewidziane w §4 Rozporządzenia, różnicujące skład zespołu powypadkowego ze względu na liczbę zatrudnianych pracowników.

Zespół dokonując kwalifikacji stanu faktycznego, jako wypadku przy pracy bądź też nie, przesądza o dalszych skutkach prawnych zdarzenia.  Na zespole powypadkowym spoczywa obowiązek zbadania okoliczności zdarzenia, a także sprawdzenia jakie były przyczyny wypadku. Czynnościami podejmowanymi przez zespół powypadkowy są m.in. przesłuchania poszkodowanego, a także świadków, oględziny miejsca wypadku, zasięgnięcie opinii lekarza, czy określenie opinii i wniosków profilaktycznych.

Co istotne, przed przesłuchaniem — zespół powypadkowy ma obowiązek uprzedzić świadka o odpowiedzialności karnej za składania fałszywych zeznań.

Efektem pracy zespołu powypadkowego jest sporządzenie protokołu powypadkowego, według wzoru ustalonego przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej na podstawie art. 237 § 2 Kodeksu pracy, w którym zespół jednoznacznie nadaje zdarzeniu miano wypadku przy pracy bądź nie. Termin sporządzenia dokumentu to najpóźniej 14 dni od uzyskania zawiadomienia o wypadku. Na dokumencie obowiązkowo musi widnieć podpis poszkodowanego ( a w przypadku wypadku śmiertelnego podpis członka rodziny), a także podpis pracodawcy.  Poszkodowany (a w wypadku jego śmierci członkowie jego rodziny) ma prawo do zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do protokołu. Również członek zespołu powypadkowego ma prawo złożyć do protokołu zdanie odrębne.

Kolejnym krokiem jest zatwierdzenie protokołu wypadkowego przez pracodawcę w terminie 5 dni od jego sporządzenia. Jednak nie zawsze zatwierdzenie ma miejsce, sytuację tę reguluje  § 12 Rozporządzenia:

2. Pracodawca zwraca nie zatwierdzony protokół powypadkowy, w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół powypadkowy, jeżeli do treści protokołu zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika albo protokół ten nie odpowiada warunkom określonym w rozporządzeniu. 
3. Zespół powypadkowy, po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień, o których mowa w ust. 2, sporządza, nie później niż w ciągu 5 dni, nowy protokół powypadkowy, do którego dołącza protokół nie zatwierdzony przez pracodawcę.

Zatwierdzony protokół pracodawca doręcza poszkodowanemu, odpowiednio członkom jego rodziny, lub właściwemu inspektorowi pracy.

Obowiązek przechowywania protokołu powypadkowego przez 10 lat wraz z całą dokumentacją spoczywa na pracodawcy.

Protokół powypadkowy w którym zdarzenie sklasyfikowano jako wypadek przy pracy, daje poszkodowanemu prawo do ubiegania się o świadczenia powypadkowe.

Świadczeniami z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej są:

• Zasiłek chorobowy
• Świadczenie rehabilitacyjne
• Zasiłek wyrównawczy
• Jednorazowe odszkodowanie
• Renta z tytułu niezdolności do pracy (również renta szkoleniowa)
• Renta rodzinna
• Dodatek pielęgnacyjny
• Dodatek do renty rodzinnej- dla sieroty zupełnej
• Pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Rafał Jędruchniewicz

Manager Działu Optymalizacji Składek ZUS