Czy podatek od nieruchomości wpływa na sytuację finansową i gospodarczą gmin? Jeśli tak to w jaki sposób?

Gmina, jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego, wyposażona w określone prawem kompetencje ogólne, dotyczące spraw ludności na określonym terytorium, realizuje zadania publiczne, polegające na zaspokajaniu potrzeb mieszkańców tworzących tę wspólnotę. Jednak aby to było możliwe immanentne jest zbudowanie takiego systemu finansowania, który zapewni gminie odpowiednie źródła dochodów, przeznaczonych na realizację określonych celów. Na dochody gmin składają się środki finansowe przekazane przez władze centralne w formie dotacji i subwencji. Niemniej jednak, w praktyce wymienione źródła dochodów nie są wystarczające na sfinansowanie i wdrożenie przez gminę wszystkich powierzonych jej zadań. W związku z tym dodatkowym źródłem dochodów budżetowych gmin są dochody własne, pozostawione wyłącznie do ich dyspozycji. Na dochody, o których mowa składają się podatki lokalne, procentowe udziały w podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) oraz podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), opłaty lokalne przyznane jako dochody własne, dochody z majątku lub inne przyznane w mocy odrębnych przepisów.

Podstawowym źródłem dochodów własnych gmin w Polsce są dochody podatkowe, wśród których największe znaczenie ma między innymi podatek od nieruchomości, którego wpływy pod kątem wielkości przewyższają jedynie wpływy z udziałów w podatku dochodowym od osób fizycznych. Niemniej jednak podatek od nieruchomości zasługuje na szczególną uwagę, nie tylko ze względu na istotny udział w zasilaniu dochodów budżetowych gmin w Polsce ale też jego siłę oddziaływania na gospodarkę terenu. Jest to podatek majątkowy, w którym przedmiotem opodatkowania są stany faktyczne lub prawne, od których zaistnienia ustawodawca uzależnia powstanie obowiązku podatkowego, a w szczególności posiadanie nieruchomości.

Znaczenie podatku od nieruchomości w dochodach budżetowych gmin jest szczególnie istotne, ponieważ spełnia on nie tylko funkcję fiskalną, umożliwiając gminom realizację wyznaczonych przez władze centralne zadań ale też funkcję stymulacyjną. Bowiem kompetencje gmin w zakresie różnicowania stawek podatkowych w podatku od nieruchomości czy wprowadzanie dodatkowych ulg lub zwolnień z tym podatkiem związanych wpływają stymulacyjnie na rozwój gospodarki lokalnej. Przejawia się to poprawą bytu społeczności lokalnej i zachęcaniem nowych przedsiębiorców do inwestowania, co z kolei wiąże się z pobudzaniem przedsiębiorczości na terenie danej gminy. W związku z powyższym prawidłowa polityka finansowa związana z podatkiem od nieruchomości jest bardzo istotna, gdyż w znacznym stopniu oddziałuje na sytuację zarówno finansową jak i gospodarczą gmin.

Dowodem na to są dane zawarte w Sprawozdaniach z wykonania budżetu Państwa, na podstawie których można stwierdzić, że podatek od nieruchomości w grupie dochodów podatkowych gmin stanowi jedną z najważniejszych pozycji. W odniesieniu do całego kraju średni udział podatku od nieruchomości w dochodach gmin w latach 2015–2019, w grupie wpływów z podatków lokalnych, wynosił aż 84%. Natomiast udział tego podatku w dochodach ogółem gmin w Polsce w okresie będącym przedmiotem analizy wynosił średnio 36%. Oznacza to, że wpływy z podatku od nieruchomości stanowią jedno z najważniejszych źródeł dochodów gmin, które z roku na rok są coraz wyższe. 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu Państwa za 2015–2019

Dodatkowo podatek ten stanowi istotny element polityki fiskalnej gmin w Polsce. Bowiem przy właściwym jej prowadzeniu w zakresie podatku od nieruchomości gminy mogą nie tylko kształtować wysokość wpływów z tego podatku i oddziaływać na wzrost swoich dochodów ale też stymulować rozwój gospodarczy, poprzez zachęcanie potencjalnych inwestorów. Gmina dzięki władztwu podatkowemu w ramach ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych może oddziaływać na przedsiębiorczość, gdyż na decyzje inwestorów wpływa przede wszystkim wysokość podatku od nieruchomości. W konkluzji podatek ten jest stabilnym i stale wzrastającym źródłem dochodów gmin w Polsce, niezależnym od indywidualnej sytuacji podatnika (np. jego możliwości płatniczych), lecz od majątku, który posiada.

Karolina Gąbka

Młodszy Specjalista w Dziale Podatków